BIST Teknoloji/Bilişim Endeksi Kapsamında Bulunan Firmaların Veri Zarflama Analizi ve Malmquist Toplam Faktör Verimlilik Endeksi ile Etkinlik Ölçümü
Efficiency Measurement of Technology Companies in BIST with Data Envelopment Analysis and Malmquist Total Factor Productivity Index
Anahtar Kelimeler:
Veri zarflama analizi- Malmquist Toplam Faktör Verimlilik Endeksi- Etkinlik Ölçümü.Özet
Günümüzde artan işletme sayısı ve gelişen küreselleşme olgusu ile birlikte, firmalar, kaynaklarını en etkili bir şekilde kullanmayı amaçlamaktadır. Firmaların bu çabalarının, ne ölçüde başarıya ulaştığını görebilmelerinin en doğru yolu ise, kendileriyle aynı sektördeki yer alan diğer firmalarla yapacakları etkinlik karşılaştırmalarıdır. Çalışmada, araştırma kapsamında olan firmaların etkinliklerini ölçmek, etkinliği belirleyen finansal oranların neler oldukları ve bu oranların önem düzeyleri tespit edilecektir. Bu amaçla BİST Teknoloji/Bilişim endeksi kapsamında bulunan 29 firmanın 2019-2020-2021 yıllarına ait dönem sonu finansal tablolarını kullanarak her yıl için 6 ayrı finansal oran hesaplanmıştır. Veri Zarflama Analizi (VZA) ile firmaların etkinliklerinin ölçülmüş ve firmaların etkinliğinin yıllar itibarıyla nasıl değiştiği Malmquist Toplam Faktör Verimlilik (MTFV) ile belirlenmiştir. Analizde yer alan girdi oranları; Cari Oran, Borç/Özkaynak Oranı, Borçlar/Aktifler Oranı, Özsermaye/Aktifler Oranı. Çıktı oranları ise; Aktif Karlılık Oranı ve Net Kar Marjı. Analizde etkinlik değerleri ve verimlilik Win4DEAP2-Window for Deap paket programıyla ölçülmüştür
Referanslar
Adıgüzel, G., (2011). Lojistiğin Dış Ticaret Üzerine Etkileri ve Türkiye Örneği(yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Akgüç, Ö., (1991). Kredi Taleplerinin Değerlendirilmesi, Avcıol Basın-Yayın, 5.baskı, İstanbul.
Akın, N. G. (2018). Dokuma Sektöründe Veri Zarflama Analizi Ve Malmquıst Toplam Faktör Verimliliği Endeksi / Data Envelopment Analysis And Malmquist Total Factor Productivity Index In The Weaving Sector . Uluslararası Ekonomi İşletme ve Politika Dergisi , 2 (2) , 241-260 . DOI: 10.29216/ueip.464950
Antell, G., & Harris, W. (2005). Economics Institutions and Analysis (4. Baskı). Amsco School Yayınları, ABD.
Atan, M., & Çatalbaş, G. (2000). Bankacılıkta etkinlik ve sermaye yapısının bankaların etkinliğine etkisi. VII. Ulusal Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi, İstanbul.
Atan, M. ve Kıllı, M. (2005). Etkinlik / Verimlilik Çalışmalarında Kullanılan Veri Zarflama Analizi Üzerine Karşılaştırmalı Yaklaşımlar. 4. İstatistik Kongresi, İstatistik Mezunları Derneği ve Türk İstatistik Derneği, Antalya.
Babacan, A., Kısakürek, M. M., & Özcan, S. (2009). İMKB’ye kote edilmiş firmaların VZA yöntemleri ile performans ölçümleri. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23-36.
Bayyurt, N., & Gokhan, D. (2008). Performance measurement of Turkish and Chinese manufacturing firms: A comparative analysis. Eurasian J. Bus. Econ. 1, 71–83.
Boussofiane, A., Dyson, R., & Thanassoulis, E. (1991). Applied data envelopment analysis. European Journal of Operational Research, 52(1), 1-15.
Caves, D.W., Christensen, L.R., & Diewert, W.E. (1982). The economic theory of index numbers and the measurement of input, output, and productivity. Econ. J. Econ. Soc. 1393–1414.
Caves, W., Douglas., Christensen R.Laurits and Diewert,W.Erwin., (1982). Multilateral Comparisons of Output, Input and Productivity Using Superlative İndex Numbers. Economic Journal,- Vol.92,pp73-86.
Chang, D., Kuo, L., & Chen, Y. (2013). Industrial changes in corporate sustainability performance—An empirical overview using data envelopment analysis. J. Clean. Prod. 56, 147–155.
Charnes, A., Cooper, W.W, & Rhodes, E. (1978). Measuring the efficiency of decisions making units. European Journal of Operation Research, 2: 429-444.
Charnes, A., Cooper, W.W., & Rhodes, E. (1978). Measuring the Efficiency of Decision Making Units. European Journal of Operational Research, 2, 429- 444.
Cingi, S., &Tarım, Ş. A. (2000). Türk Banka Sisteminde Performans Ölçümü Dea-Malmquıst Tfp Endeksi Uygulaması. Türkiye Bankalar Birliği Araştırma Tebliğleri Serisi, Sayı :2000-01,ss.1-35
Cooper, W.W., Seiford, L.M., & Tone, K., (Ed.) (2000). Data envelopment analysis: A comprehensive text with models, applications, references and DEA-Solver software. Kluwer Academic Publishers, Boston.
Cooper, W.W., Seiford, L.M., & Zhu, J. (Ed.), (2004). Handbook on data envelopment analysis. Kluwer Academic Publishers, Boston.
Demir, P., Derbentli, Ö., & Sakarya, E. (2012). Kars İlinde Bulunan Mandıraların Etkinliğinin Veri Zarflama Analizi İle Ölçülmesi. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 18 (2), 169-176.
Drake, L., & Hall, M. J. (2003). Efficiency in Japanese banking: An empirical analysis. Journal of Banking & Finance, 27(5), 891-917.
Edirisinghe, N. C. P., & Zhang, X. (2010). Input/output selection in DEA under expert information, with application to financial markets. European Journal of Operational Research, 207, 1669-1678. http://dx.doi.org/10.1016/j.ejor.2010.06.027
Eken, M. H., & Kale, S. (2011). Measuring bank branch performance using Data Envelopment Analysis (DEA): The case of Turkish bank branches. African Journal of Business Management, 5(3), 889-901.
Eleren, A., & Özgür, E. (2006). Türkiye’de yabancı sermayeli mevduat bankalarının veri zarflama yöntemi ile etkinlik analizlerinin yapılması. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (8), 53-76.
Erpolat, S. (2011). Veri zarflama analizi: ağırlık kısıtlamasız, ağırlık kısıtlamalı, şans kısıtlı, bulanık. Evrim Yayınevi, İstanbul.
Färe, R., Grosskopf, S., Norris, M., & Zhang, Z. (1994). Productivity growth, technical progress, and efficiency change in industrialized countries. The American economic review, 66-83.
Guan, J., Zuo, K., Chen, K., & Yam, R. C. M. (2016). Does country-level R&D efficiency benefit from the collaboration network structure? Research Policy, 45(4), 770–784. https://doi.org/10.1016/j.respol.2016.01.003.
İç, Y. T., Tekin, M., Pamukoğlu, F. Z., & Yıldırım, S. E. (2015). Kurumsal Firmalar İçin Bir Finansal Performans Karşılaştırma Modelinin Geliştirilmesi. Journal of the Faculty of Engineering & Architecture of Gazi University, 30(1).
Karsak, E.E., & İşcan, F. (2000). Çimento Sektöründe Göreli Faaliyet Performanslarının Ağırlıklı Kısıtlamaları ve Çapraz Etkinlik Kullanılarak Veri Zarflama Analizi İle Değerlendirilmesi. Endüstri Mühendisliği Dergisi, Cilt : 11, Sayı : 3, ss: 2 - 10.
Kıran, B. (2008). Kalkınmada Öncelikli İllerin Ekonomik Etkinliklerinin Veri Zarflama Analizi Yöntemi İle Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Kutlar, A., & Babacan, A. (2008). Türkiye’deki kamu üniversitelerinde CCR etkinliği- ölçek etkinliği analizi: DEA etkinliği uygulaması. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15 (1), 148-172.
Liu, C. Lin, S., & Lewis, C. (2010).Evaluation of thermal power plant operational in Taiwan by data envelopment analysis. Energy Policy , 38, 1049–1058
Özden, H. Ü. (2008). Veri zarflama analizi ile Türkiye’deki vakıf üniversitelerinin etkinliğinin ölçülmesi. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 37(2), 167-185.
Ramathan, R. (2003). An Introduction to Data Envelopment Analysis: A Tool for Performance Measurement. Sage Publications, New Delhi.
Sayım, M., & Yalama, A. (2008). Veri Zarflama Analizi İle İmalat Sektörünün Performans Değerlendirmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 23, Sayı 1: 89-107.
Suh, Y., & Kim, M. S. (2012). Effects of SME collaboration on R&D in the service sector in open innovation. Innovation: Management, Policy and Practice, 14(3), 349–362. https://doi.org/10.5172/impp.2012.14.3.349
Wang, D. (2019). Performance assessment of major global cities by DEA and Malmquist index analysis. Comput. Environ. Urban Syst. 77, 101–365.
Yaşar, Ç. (2022). Dış Ticaret Ve Dış Borçların Ekonomik Büyümeye Etkisi: Türkiye Üzerine Ekonometrik Bir Uygulama. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
Yolalan, R. (1993). İşletmelerarası Göreceli Etkinlik Ölçümü. Ankara: Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları, No:483.
Zhu, J. (2000). Multi-factor performance measure model with an application to Fortune 500 companies. European journal of operational research, 123(1), 105-124.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2022 Sosyal Bilimlerde Nicel Araştırmalar Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Telif hakkı hakkında
Sosyal Bilimlerde Nicel Araştırmalar Dergisi 