Yapay Zekâ Okuryazarlığı Ölçeğinin Türkçe’ye Uyarlanması
Adaptation of Artificial Intelligence Literacy Scale into Turkish
Anahtar Kelimeler:
Yapay zekâ- yapay zekâ okuryazarlığı- okuryazarlık- ölçek uyarlamaÖzet
Yapay zekâ (YZ), insan zekâsını simüle etmek, genişletmek ve geliştirmek amacıyla geliştirilen bir teknolojik alan olarak tanımlanabilir. Bulunduğumuz çağın artık YZ çağı olduğunu söyleyebiliriz. Artık okuma ve yazma bilme okuryazarlık anlamına gelmemektedir. Bu durum kendini günümüzde dijital, medya, çevre ve finans okuryazarlığı gibi yeni okuryazarlık türlerinin gelişmesi ile kendini göstermektedir. YZ çağında insanların, YZ okuryazarı olması ve bu çağın gereksinimlerini bilmesi oldukça önemlidir. YZ okuryazarlığı bilgisayar ve dijital okuryazarlık ile yakından ilişkili olmasına rağmen bunlardan farklıdır. Dolayısı ile insanların YZ okuryazarlık düzeylerinin ölçülmesi gerek bireysel gerekse de toplum için önemlidir. Çünkü günümüzde artık YZ teknolojisinin entegre olmadığı dijital platform yoktur. YZ okuryazarlığı 2022 yılında kavramsallaştırılarak ölçek geliştirmesi yapılmıştır. Fakat Türkçe için bir ölçek bulunmamaktadır. Bu çalışma Türkçe için YZ okuryazarlığı (YAPZEKO) uyarlamasını gerçekleştirmek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Ölçek Sivas ilinde 18-60 yaş aralığında 536 kişiden toplanan veriler ile uyarlanmıştır. Araştırma sonucunda ölçeğin toplam varyansın %92.24’ünü açıklayan 4 boyutlu bir yapıya sahip olduğu teyit edilmiştir. Güvenirlik çalışması kapsamında ölçeğin geneli olarak Cronbach Alfa (α) güvenirlik katsayısı .939 olduğu ve doğrulayıcı faktör analizi için göstergelerin ise mükemmel sınır üzerinde olduğu bulunmuştur. Bu sonuçları, uyarlanan ölçeğin YZ okuryazarlığı alanında uygulanabilecek geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğu göstermiştir. Geliştirilen ölçek kullanılarak Türkçe için literatürdeki boşluğun doldurulacağı ve birçok çalışmanın gerçekleştirilmesine katkı sunulacağı düşünülmektedir.
Anahtar kelimeler: Yapay zekâ, yapay zekâ okuryazarlığı, okuryazarlık, ölçek uyarlama.
Referanslar
Arslan, Kürşat. 2020. “Eğitimde Yapay Zeka Ve Uygulamaları.” Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi 11(1):71–88.
Bayık, Mehmet Emin, And Sait Gürbüz. 2016. “Ölçek Uyarlamada Metodoloji Sorunu: Yönetim Ve Örgüt Alanında Uyarlanan Ölçekler Üzerinden Bir Araştırma.” İş Ve İnsan Dergisi 3(1):1–20.
Carroll, Julia M., Andrew J. Holliman, Francesca Weir, And Alison E. Baroody. 2019. “Literacy Interest, Home Literacy Environment And Emergent Literacy Skills İn Preschoolers.” Journal Of Research In Readıng 42(1):150–61. Doi: 10.1111/1467-9817.12255.
Comrey, Andrew Laurence, And Howard Bing Lee. 1992. A First Course İn Factor Analysis, 2nd Ed. Second Edi. Hillsdale, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.
Cordenonzi, Walkiria Helena, Jose Claudio Del Pino, Eniz Conceicao Oliveira, And Andreia Aparecida Guimaraes Strohschoen. 2020. “Lıteracy - An Evolutıon Of The Concept: Lıteracy And Code Lıteracy.” Texto Lıvre-Lınguagem E Tecnologıa 13(1):137–55. Doi: 10.17851/1983-3652.13.1.137-155.
Cronbach, Lee J. 1951. “Coefficient Alpha And The Internal Structure Of Tests.” Psychometrika 16(3):297–334. Doi: 10.1007/BF02310555/METRICS.
Gilster, Paul. 1997. Digital Literacy. New York SE: Wiley Computer Pub. New York.
Gökbulut, Bayram, And Ahmet Çoklar, Naci. 2018. “Investigation Of The Relationship Between Teachers’ Technology Use And Psychological Capital.” Journal 2(4):280–94.
Güler, Abdulkerim, And Yılmaz Günel. 2022. “A Scale Development Study On Cyberloafıng In Publıc Instıtutıons.” İşletme Bilimi Dergisi 10(2):247–74. Doi: 10.22139/JOBS.1147063.
Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J. And Anderson, R. E. 2010. “Multivariate Data Analysis.” 785.
Hambleton, R. K. 1993. “Translating Achievement Tests For Use İn Cross-National Studies.” European Journal Of Psychological Assessment 9:57–68.
International Test Commission. 2017. “The ITC Guidelines For Translating And Adapting Tests (Second Edition).” Retrieved September 26, 2023 (Www.Intestcom.Org).
John Mccarthy. 2007. “What Is Artıfıcıal Intellıgence?” Retrieved September 20, 2023 (Https://Www-Formal.Stanford.Edu/Jmc/Whatisai/).
Karagöz, Yalçın. 2016. SPSS 23 Ve Amos 23 Uygulamalı İstatistiksel Analizler. Ankara. No. Ankara.
Karakuş, Sena, And Sinem Evin Akbay. 2020. “Psikolojik Esneklik Ölçeği: Uyarlama, Geçerlik Ve Güvenirlik Çalışması.” Journal 16(1):32–43.
Kartal, Mahmut, And Sait Bardakçı. 2018. SPSS Ve Amos Uygulamalı Örneklerle Güvenirlik Ve Geçerlik Analizleri (1. Baskı). Ankara. Ak. Ankara.
Lewis, Tanya. 2014. “A Brief History Of Artificial Intelligence.” Retrieved September 20, 2023 (Https://Www.Livescience.Com/49007-History-Of-Artificial-İntelligence.Html).
Özkan, Osman Seray, And Burcu Üzüm. 2021. “Sorumlu Liderlik: Bir Ölçek Uyarlama Çalışması.” Journal 19(4):199–212.
Park, Hyejin, Han Sung Kim, And Han Woo Park. 2021. “A Scientometric Study Of Digital Literacy, ICT Literacy, Information Literacy, And Media Literacy.” Journal Of Data And Informatıon Scıence 6(2):116–38. Doi: 10.2478/Jdis-2021-0001.
Polat, Murat. 2018. “DERSLERDE AKILLI TELEFON SIBER AYLAKLIĞI ÖLÇEĞI (DATSAÖ): ÜNIVERSITE ÖĞRENCILERI İÇIN BIR ÖLÇEK UYARLAMA ÇALIŞMASI.” SOCIAL SCIENCES STUDIES JOURNAL (Sssjournal).
Tatlı, Zeynep, And Hava İpek Akbulut. 2017. “Öğretmen Adaylarının Alanda Teknoloji Kullanımına Yönelik Yeterlilikleri.” Journal 18(1):31–55.
Toker, Türker, Zeynep Cömert, Sultan Edip, And Ergün Akgün. 2021. “Dıgıtal Competency Scale For Educators: Adaptatıon, Valıdıty And Relıabılıty Study.” Journal 50(230):301–28.
Velardo, Stefania. 2015. “The Nuances Of Health Literacy, Nutrition Literacy, And Food Literacy.” Journal Of Nutrition Education And Behavior 47(4):385-389.E1. Doi: Https://Doi.Org/10.1016/J.Jneb.2015.04.328.
Wang, Bingcheng, Patrick Rau, And Tianyi Yuan. 2023. “Measuring User Competence İn Using Artificial Intelligence: Validity And Reliability Of Artificial Intelligence Literacy Scale.” Behaviour & Information Technology 42(9):1324–37. Doi: 10.1080/0144929X.2022.2072768.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 Sosyal Bilimlerde Nicel Araştırmalar Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Telif hakkı hakkında
Sosyal Bilimlerde Nicel Araştırmalar Dergisi 