Çevre Kirliliği ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Kazakistan İçin Çevresel Kuznets Eğrisi Uygulaması
Relationship Between Environmental Pollution and Economic Growth: Application of Environmental Kuznets Curve For Kazakhstan
Anahtar Kelimeler:
Çevresel Kuznets Eğrisi- Ekonomik büyüme- Karbondioksit salınımı- KazakistanÖzet
Sanayi Devrimi sonrasında, ekonomik kalkınmayı hedefleyen ülkeler, yeni teknolojiler geliştirmeleri ve mevcut teknolojilere ayak uydurmaları sonucunda enerji talebinde ciddi artışlar yaşamışlardır. Bu enerji talebinin büyük ölçüde fosil yakıtlarla karşılanması, çevre üzerinde ciddi baskılar oluşturmuştur. Ekonomik kalkınmayla birlikte, ülkeler çevresel zararların farkına vararak daha sürdürülebilir ve çevre dostu politikalar benimsemeye yönelmişlerdir. Bu bağlamda, ekonomik büyüme ile çevresel bozulma arasındaki ilişki, iktisatçıların dikkatini çekmeye başlamıştır. Simon Kuznets’in gelir dağılımı ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkiyi inceleyen modeli, çevresel bozulma ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkiyi incelemek için uyarlanmıştır. Bu model, ekonomik kalkınmanın ilk aşamalarında çevresel bozulmanın yüksek seviyelerde olacağını, ancak belirli bir gelir düzeyine ulaşıldıktan sonra çevresel baskıların azalacağını öngören Çevresel Kuznets Eğrisi’ni ortaya koymuştur. Bu çalışmada, gelişmekte olan ülkeler arasında yer alan Kazakistan'da Çevresel Kuznets Eğrisi’nin varlığı araştırılmaktadır. Bu amaç doğrultusunda, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan ve Özbekistan'a ait panel veri seti kullanılarak, kişi başı gelir ile CO2 salınımı arasındaki ilişki analiz edilmiştir. Panel ARDL analiz sonuçlarına göre, çevre kalitesi ile ekonomik büyüme arasında N şeklinde bir ilişki tespit edilmiş olup eşik değerleri sırasıyla 413 dolar ve 822 dolar olarak belirlenmiştir. Panelde yer alan ülkelerin kişi başına düşen gelirlerinin bu iki eşik değeri aştığı göz önüne alındığında, ekonomik büyümedeki artışların çevresel bozulmayı da beraberinde getireceği sonucuna ulaşılmıştır.
Referanslar
Arslan, N., & Karadaş, H. A. (2023). The impact of immigrant remittances on development in terms of sustainability: A panel data application. Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(3), 213-228.
Asteriou, D., Pilbeam, K., & Pratiwi, C. E. (2021). Public debt and economic growth: Panel data evidence for Asian countries. Journal of Economics and Finance, 45, 270-287.
Başar, S., & Temurlenk, S. (2007). Testing the Environmental Kuznets Curve hypothesis for Turkey: An econometric analysis. Energy Economics, 29(2), 138-154.
Bo, X. (2011). Environmental economics and policy. Oxford University Press.
Campbell, R., McConnell, C. R., & Brue, S. L. (1999). Economics: Principles, problems, and policies (14th ed.). McGraw-Hill.
Chung, W., & Kim, S. (2009). Testing the environmental Kuznets curve in Korea: An analysis of the relationship between economic growth and air pollution. Korean Economic Review, 25(2), 1-26.
Dinda, S. (2004). Environmental Kuznets curve hypothesis: A survey. Ecological Economics, 49(4), 431-455.
Erataş, F., & Uysal, D. (2014). The relationship between income and pollution in BRIC-T countries: An empirical analysis. Environmental Economics and Policy Studies, 16(3), 275-298.
Erden, C., & Koyuncu, F. T. (2014). Economic growth, environmental pollution, and health in Turkey. Environmental Science and Pollution Research, 21(4), 2933-2945.
Grossman, G. M., & Krueger, A. B. (1991). Environmental impacts of a North American free trade agreement (No. w3914). National Bureau of Economic Research.
Hurlin, C., & Mignon, V. (2006). The Environmental Kuznets Curve: A survey of the literature. Revue d'Économie Politique, 116(2), 2-22.
IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change). (2023). Climate Change 2023: The physical science basis. IPCC Reports.
Jošić, H., Jošić, M., & Janečić, M. (2016). Testing the environmental Kuznets curve in the case of Croatia. Notitia: Journal for Economic, Business and Social Issues, 1(2), 31-48.
Karadaş, H. A., & Işık, H. B. (2018). Environmental Kuznets Curve (EKC): Is it valid for Turkey? In Economic and Management Issues in Retrospect and Prospect (pp. 283-299).
Karadaş, H. A. (2018). Çevresel sorunlar bağlamında yeşil büyüme ve cari açık ilişkisi: Türkiye üzerine bir uygulama. (Unpublished doctoral dissertation). Kırıkkale University.
Karadaş, H. A. (2020). Seçili N-11 ülkelerinde işgücü eğitim seviyesinin ekonomiye etkisi. N. Balıkcıoğlu (Ed.), Makroekonomik göstergeler çerçevesinde N-11 ülkeleri içerisinde (pp. 107-138). Orion Kitabevi.
Koçak, E. (2014). Türkiye'de çevresel Kuznets eğrisi hipotezinin geçerliliği: ARDL sınır testi yaklaşımı. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 2(3), 62-73.
Kuznets, S. (1955). Economic growth and income inequality. The American Economic Review, 45(1), 1-28.
KEB (Kazakistan Enerji Bakanlığı). (2023). Yıllık enerji raporu 2023. Kazakistan Cumhuriyeti.
Lebe, F. (2016). Çevresel Kuznets eğrisi hipotezi: Türkiye için eşbütünleşme ve nedensellik analizi. Dogus University Journal, 17(2), 177-194.
Nogayeva, A. (2019). Geçmişten günümüze Kazakistan. Asya Araştırmaları Dergisi, 2(3), 347-354. https://doi.org/10.36700/asya.2019.2.3.347
OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development). (2023). OECD economic outlook. OECD Publications.
Panayotou, T. (1997). Demystifying the environmental Kuznets curve: Turning a black box into a policy tool. Environment and Development Economics, 2(4), 465-484.
Pesaran, M. H. (2007). A simple panel unit root test in the presence of cross-section dependence. Journal of Applied Econometrics, 22(2), 265-312.
Pesaran, M. H., Shin, Y., & Smith, R. P. (1999). Pooled mean group estimation of dynamic heterogeneous panels. Journal of the American Statistical Association, 94(446), 621-634.
Stern, D. I., Common, M. S., & Barbier, E. B. (1996). Economic growth and environmental degradation: The Environmental Kuznets Curve and sustainable development. World Development, 24(7), 1151-1160. https://doi.org/10.1016/0305-750X(96)00032-8
Syzdykova, A. (2020). Kazakistan’ın yenilenebilir enerji potansiyeli. Ekonomi İşletme ve Maliye Araştırmaları Dergisi, 2(1), 79-88. https://doi.org/10.38009/ekimad.699911
Üzümcü, A. (2017). Kazakistan ile Türkiye’nin dış ticaret-enerji ilişkileri ve Kazakistan enerji piyasasının dışa açılma süreci. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi: Türkistan Forumu III, Nisan 24-26. Uluslararası Hoca Ahmet Yesevi Türk-Kazak Üniversitesi, Kazakistan.
Асхатова, Г. Б., & Токбаева, Т. К. (2018). Инновационные процессы и экономический рост в Казахстане. (320 с.).
Четвертакова, В. (2008). Экономический рост и развитие. Экономист, 35-38.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Sosyal Bilimlerde Nicel Araştırmalar Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Telif hakkı hakkında
Sosyal Bilimlerde Nicel Araştırmalar Dergisi 