Sаğlık Hаrcаmаlаrının Еkonomik Büyümе Üzеrindеki Еtkisi Türk Dünyası Devletleri Örneği
The Impact of Health Expenditures on Economic Growth: The Example of Turkish World States
Anahtar Kelimeler:
Ekonomik büyüme- Sağlık Harcamaları- Türk Dünyası Devletleri- SUR modelÖzet
Bu çalışma, 2000-2020 yılları arasında Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan ve Türkiye’den oluşan Türk Dünyası Devletleri'nde sağlık harcamalarının ekonomik büyüme üzerindeki etkisini analiz etmeyi amaçlamaktadır. Ekonomik büyümenin göstergesi olarak kişi başına düşen gayrisafi yurt içi hasıla (GSYİH) kullanılmış; bağımsız değişkenler ise sağlık harcamaları ve nüfus olarak belirlenmiştir. Çalışmada, panel veri seti kullanılarak değişkenler arasındaki ilişki Seemingly Unrelated Regression (SUR) yöntemi ile tahmin edilmiştir. Analiz öncesinde panel veri yapısının uygunluğunu test etmek amacıyla yatay kesit bağımlılığı ve homojenlik testleri gerçekleştirilmiştir. Elde edilen bulgulara göre, sağlık harcamaları ile ekonomik büyüme arasında pozitif ve anlamlı bir ilişki mevcuttur. Ayrıca nüfus artışının da ekonomik büyüme üzerinde olumlu etkiler yarattığı gözlemlenmiştir. Ancak bu etkilerin düzeyi ülkeler arasında farklılık göstermektedir. Аrаştırmа sonuçlаrı, özеlliklе Türkiyе vе Kаzаkistаn gibi ülkеlеrdе еkonomik büyümеnin sаğlık yаtırımlаrını tеşvik еttiğini, bu yаtırımlаrın isе sаğlık hizmеtlеrinin kаlitеsini vе еrişilеbilirliğini аrtırаrаk еkonomik kаlkınmаyı dеstеklеdiğini ortаyа koymаktаdır. Bunа kаrşın, Türkmеnistаn gibi bаzı ülkеlеrdе sаğlık hаrcаmаlаrının yüksеk olmаsınа rаğmеn еkonomik büyümе sınırlı kаlmаktа, bu dа kаynаk kullаnımındа vеrimlilik sorunlаrınа işаrеt еtmеktеdir.
Referanslar
Akar, S. (2014). Türkiye’de sağlık harcamaları, sağlık harcamalarının nisbi fiyatı ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkinin incelenmesi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 21(1), 311–322.
Akın, C. S. (2007). Sağlık ve sağlık harcamalarının ekonomik büyüme üzerine etkisi: Türkiye’de sağlık sektörü ve harcamaları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Anabilim Dalı, Adana, Türkiye.
Akıncı, A., & Tuncer, G. (2016). Türkiye’de sağlık harcamaları ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki. Sayıştay Dergisi, 102, 47–61.
Aydemir, C., & Baylan, S. (2015). Sağlık harcamaları ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye üzerine bir uygulama. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (13), 417–435.
Aydın, J. C. (2021). Sağlık harcamalarının belirleyicileri: OECD ülkelerine yönelik kümeleme ve panel veri analizi (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara, Türkiye.
Bozkurt, C. (2015). Türkiye’de bilgi-iletişim, eğitim, sağlık ve ekonomik büyüme ilişkisi: ampirik bir yaklaşım. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 3(2), 45-56.
Bozma, G., Başar, S., & Künü, S. (2016). Eğitim ve sağlık harcamalarının ekonomik büyüme üzerine etkisi: Türkiye üzerine bir uygulama. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (10), 189-204.
Çetin, M., & Ecevit, E. (2010). Sağlik Harcamalarinin Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: Oecd Ülkeleri Üzerine Bir Panel Regresyon Analizi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 11(2), 166-182.
Dinçer, H., & Yüksel, S. (2019). Identifying the causality relationship between health expenditure and economic growth: An application on E7 countries. Journal of Health Systems and Policies, 1(1), 5–23.
Gupta, I., & Mitra, A. (2004). Economic growth, health and poverty: An exploratory study for India. Development Policy Review, 22(2), 193–206. https://doi.org/10.1111/j.1467-7679.2004.00248.x
Güvenek, B. (Ed.). (2015). Sağlık ekonomisi: Makro ve mikro boyutları (1. baskı). Çizgi Kitabevi.
Kar, M., & Ağır, H. (2006). Türkiye’de beşeri sermaye ve ekonomik büyüme ilişkisi: Eşbütünleşme yaklaşımı ile nedensellik testi (1926–1994). Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 6(11), 51–68.
Kılıç, N., & Beşer, M. (2018). Sağlık Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkileri: Merkezi Ve Doğu Avrupa (CEEC) Ülkeleri Üzerine Panel Veri Analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(2), 373-382.
Kussaiynov, T. A., Mussina, G. S., Bulkhairova, Z. S., & Saimagambetova, G. A. (2023). Financing the development of human capital and the efficiency of the economy of Kazakhstan: analysis of the relationship. International Journal of Business Information Systems, 42(2), 153-169.
Mayer, D. (2001). The long-term impact of health on economic growth in Mexico, 1950–1995. Journal of International Development, 13, 123–126. https://doi.org/10.1002/jid.735
Saçu Barlin, F. (2010). Türkiye’de sağlık harcamalarının ekonomik kalkınma üzerine etkileri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir, Türkiye.
Saraçoğlu, S., & Songur, M. (2017). Sağlik Harcamalari ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Avrasya Ülkeleri Örneği. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(16), 353-372.
Tekin, M. (2007). Sağlık ve iktisadi göstergeler arasındaki ilişkinin ülkelerarası incelenmesi ve Türkiye örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak, Türkiye.
Tokgöz, E. (1981). Sosyal gelişmede sağlık. In Türkiye İkinci İktisat Kongresi Sosyal Gelişme ve İstihdam Komisyonu Tebliğleri (Rapor No. DPT:1783). Devlet Planlama Teşkilatı Yayını.
Ünal, E. (2013). Sağlık ekonomisi ve yönetimi. Ekin Basın Yayın Dağıtım.
WHO. (2025). Health expenditure. World Health Organization. https://www.w ho.int/data/nutrition/nlis/info/health-expenditure (Erişim,05.05.2025).
Yalçın, A. Z., & Çakmak, F. (2016). Türkiye’de kamu sağlık harcamalarının insani gelişim üzerindeki etkisi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 30(4), 706–723.
Yereli, A. B., Kobal, İ., & Köktaş, A. M. (2010). Türkiye’de sağlık harcamalarını artıran faktörler. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, (?), (Sayı belirtilmemişse dergiye göre eklenmeli).
Yıldırım, Z., Kekeç, H. M., & Polat, A. (2018). Türkiye’de sağlık harcamaları ve finansmanının yıllar itibariyle analizi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(14), 550–563.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Sosyal Bilimlerde Nicel Araştırmalar Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Telif hakkı hakkında
Sosyal Bilimlerde Nicel Araştırmalar Dergisi 