Küresel Çok Boyutlu Yoksulluk Endeksinin Bulanık LMAW Yöntemi İle Değerlendirilmesi
Evaluation of the Global Multidimensional Poverty Index by Fuzzy LMAW Method
Anahtar Kelimeler:
Küresel yoksulluk- Bulanık sayı- Bulanık LMAWÖzet
Yoksullukla mücadele etmede başarılı olmak için yoksulluğun iyi şekilde tanımlanmış olması, yoksulluk ölçüm kriterlerinin iyi belirlenmiş olması gerekmektedir. Özellikle son zamanlarda yapılan çalışmalarda, yoksulluk sadece gelir yetersizliği olarak tanımlanmamakta, yoksulluk çok boyutlu bir sorun olarak tanımlanmaktadır. Yoksulluk göstergeleri üzerine yapılan bu güncel araştırmalarda ise tüm boyutlar eşit öneme sahip olarak ele alınmaktadır. Halbuki yoksulluğu oluşturan boyutların bu problem üzerine etkileri eşit şekilde değildir. Bu çalışmada yoksulluk kavramını oluşturan boyutların önem düzeyleri uzman görüşleriyle hesaplanmıştır. Ağırlıkların bilimsel hesaplamasını geliştirmek için Bulanık LMAW modeli kullanılmıştır. Çok boyutlu yoksulluk endeksinin sağlık, eğitim ve yaşam standardı üç boyutu ve onlara ait göstergelerinin ağırlığı, ilgili uzmanlar üzerinde yapılan görüşmeye dayanarak hesaplanmıştır. Araştırma, yaşam standardı boyutunun ve onun temel göstergelerinden olan içme suyunun büyük ağırlığı oluşturduğunu göstermektedir. Bu ağırlık düzeyleri kullanılarak yoksulluk göstergeleri üzerine yapılan çalışmalarda boyutlar ağırlıklandırılabilecek, çözüm önerileri daha etkili olacaktır.
Yoksullukla mücadele etmede başarılı olmak için yoksulluğun iyi şekilde tanımlanmış olması, yoksulluk ölçüm kriterlerinin iyi belirlenmiş olması gerekmektedir. Özellikle son zamanlarda yapılan çalışmalarda, yoksulluk sadece gelir yetersizliği olarak tanımlanmamakta, yoksulluk çok boyutlu bir sorun olarak tanımlanmaktadır. Yoksulluk göstergeleri üzerine yapılan bu güncel araştırmalarda ise tüm boyutlar eşit öneme sahip olarak ele alınmaktadır. Halbuki yoksulluğu oluşturan boyutların bu problem üzerine etkileri eşit şekilde değildir. Bu çalışmada yoksulluk kavramını oluşturan boyutların önem düzeyleri uzman görüşleriyle hesaplanmıştır. Ağırlıkların bilimsel hesaplamasını geliştirmek için Bulanık LMAW modeli kullanılmıştır. Çok boyutlu yoksulluk endeksinin sağlık, eğitim ve yaşam standardı üç boyutu ve onlara ait göstergelerinin ağırlığı, ilgili uzmanlar üzerinde yapılan görüşmeye dayanarak hesaplanmıştır. Araştırma, yaşam standardı boyutunun ve onun temel göstergelerinden olan içme suyunun büyük ağırlığı oluşturduğunu göstermektedir. Bu ağırlık düzeyleri kullanılarak yoksulluk göstergeleri üzerine yapılan çalışmalarda boyutlar ağırlıklandırılabilecek, çözüm önerileri daha etkili olacaktır.
Referanslar
Alkire, S., S. Jahan. 2018. The New Global MPI 2018: Aligning with the Sustainable Development Goals. Human Development Research Paper. UNDPHDRO, New York. http://hdr.undp.org/en/content/new-global-mpi-2018-aligning-sustainable-development goals.
Alkire, S., Kanagaratnam, U. and Suppa, N. (2020). ‘The Global Multidimensional Poverty Index (MPI) 2020’, OPHI MPI Methodological Notes 49, Oxford Poverty and Human Development Initiative, University of Oxford.
Arslan,R. & Bircan, H. (2018). Alternatif Sayısının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemlerinin Sonuçlarına Etkisi, Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 9, Sayı 18, 239-264.
Bárcena-Martín, E., Pérez-Moreno, S., & Rodríguez-Díaz, B. (2020). Rethinking multidimensional poverty through a multi-criteria analysis. Economic Modelling, 91, 313-325.
Božanić D, Pamučar D, Milić A, Marinković D, Komazec N. 2022. Modification of the Logarithm Methodology of Additive Weights (LMAW) by a Triangular Fuzzy Number and Its Application in Multi-Criteria Decision Making. Axioms. 11(3):89.
Budiman, E., Labulan, P. M., & Hairah, U. (2018). A Model for Poverty Alleviation Strategies: Decision Making Management and Indicators Issues. Advanced Science Letters, 24(11), 8729-8735.
Chen, C.T. (2000). Extensions of the TOPSIS for group decision-making under fuzzy environment. Fuzzy Sets and Systems, 114(1), 1–9.
Cheng, C. H., Cheng, G. W. & Wang, J. W. (2008). Multi-attribute fuzzy time series method based on fuzzy clustering. Expert Systems with Applications, 34(2), 1235-1242.
Ecer, F. (2020). Çok Kriterli Karar Verme Geçmişten Günümüze Kapsamlı Yaklaşım. Seçkin Yayınları, Ankara.
Görçün, Ö. F. & Küçükönder, H. (2022). Evaluation of The Transitions Potential to Cyber-Physical Production System of Heavy Industries in Turkey with A Novel Decision-Making Approach Based on Bonferroni Function. Verimlilik Dergisi, Dijital Dönüşüm ve Verimlilik, 1-16. DOI: 10.51551/verimlilik.983133.
Multidimensional-Poverty-Index-MPI (2020). https://www.tr.undp.org/content/turkey/tr/home/library/human_development/2020-Multidimensional-Poverty-Index-MPI.html (Son Erişim Tarihi: 09.07.2022).
Pamučar, D., Žižović, M., Biswas, S., Božanić, D. (2021). A new Logarithm Methodology of Additive Weights (LMAW) for Multi-Criteria Decision-Making: Application in Logistics. Facta Univ.-Ser. Mech. Eng. 19, 361-380.
Rezaei, J., Ortt, R. (2013). Multi-criteria Supplier Segmentation Using a Fuzzy Preference Relations Based AHP. European Journal of Operational Research, 225(1), 75-84.
Zadeh, L. A. (1965). Fuzzy Sets. Information and Control, 8, 338–353.
Zhang, Z., Tian, M., Li, J., Yang, Y., Wang, F., Wei, Y. (2019). Weight Analysis of Rural Multidimensional Poverty Index Based on DEMATEL Model: A Case Study of Shanxi Province in China. 2nd International Conference on Global Economy, Finance and Humanities Research. 1-5.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2022 Sosyal Bilimlerde Nicel Araştırmalar Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Telif hakkı hakkında
Sosyal Bilimlerde Nicel Araştırmalar Dergisi 