Yanıltıcı Yeşil Reklam Uygulamaları Üzerine Bir Ölçek Geliştirme Çalışması

Yusuf ÖCEL; Hakan Tahiri MUTLU

Yazarlar

Yusuf ÖCEL https://orcid.org/0000-0002-4555-7035
Hakan Tahiri MUTLU Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi

Anahtar Kelimeler:

Yanıltıcı Yeşil Reklam Uygulamaları- Çevreci Ürün- Ölçek Geliştirme- Açımlayıcı ve Doğrulayıcı Faktör Analizi- Geçerlik-Güvenirlik

Özet

Bu çalışmanın temel amacı, tüketicilerin yanıltıcı yeşil reklam uygulamalarını algılama düzeylerini ölçmeye yönelik beşli Likert tipi bir ölçek geliştirmektir. Hazırlanan çalışma, nicel araştırma yöntemi temel alınarak yürütülmüştür. Geliştirilmesi planlanan ölçek için alanyazın taraması sonrasında araştırmacılar tarafından oluşturulan 12 maddelik ölçek formu Düzce ili evreninde 404 katılımcıya uygulanmıştır. Katılımcılardan elde edilen veriler SPSS ve AMOS programlarından yararlanılarak değerlendirilmiştir. Açımlayıcı faktör analizi ve doğrulayıcı faktör analizleri, ölçeğin yapı geçerliliğinin kontrolünde; Cronbach alpha iç tutarlılık katsayı analizi ise ölçeğin güvenirliğini belirlemek amacıyla kullanılmıştır. Yapılan açımlayıcı faktör analizi sonucunda ölçeğin Kaiser-Meyer-Olkin değeri 0,93 olarak hesaplanmış toplam varyansın %51’ini açıkladığı belirlenmiştir. Açımlayıcı faktör analizi sonucunda oluşturulan 12 maddelik ölçeğin tek faktörlü bir yapıya sahip olduğu görülmüştür. Daha sonra yapısal eşitlik modellemesi yardımıyla doğrulayıcı faktör analizi yapılmış, elde edilen uyum indisi değerlerinin iyi uyum gösterdikleri belirlenerek model uyumunun sağlandığı görülmüştür. Yapı geçerliliği sağlanan ölçeğin güvenirlik düzeyini ölçmek amacıyla yapılan analizde Cronbach Alfa iç tutarlılık katsayısı 0.914 olarak elde edilmiştir. Sonuç olarak geliştirilen yanıltıcı yeşil reklam uygulamaları ölçeğinin geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğu görülmüştür.

Referanslar

Akgül A. ve Çevik O. (2003), İstatistiksel Analiz Teknikleri, Ankara: Emek Ofset.

Büyüköztürk, Ş. (2015). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. 21. Baskı. Ankara: Pegem Yayınları.

Carlson, L., Grove, S. J., & Kangun, N. (1993). A content analysis of environmental advertising claims: A matrix method approach. Journal of advertising, 22(3), 27-39.

Coşkun, A. ve Mutlu H.T. (2017), Investigating High School Students' Use of Extramural English: A Scale Development Study, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi Cilt:6, Sayı:1, 2017, s.571-590.

Culiberg, Barbara, and Leila Elgaaied-Gambier (2016), “Going Green to Fit In: Understanding the Impact of Social Norms on Pro-Environmental Behaviour, a Cross-Cultural Approach,” International Journal of Consumer Studies, 40 (2), 179–85.

Do Paço, Arminda Maria Finisterra, and Rosa Reis (2012), “Factors Affecting Skepticism towardGreen Advertising,” Journal of Advertising, 41 (4), 147–55.

Ergin, D.Y. (1995). Ölceklerde geçerlik ve güvenirlik, M.U. Atatürk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7:125-148.

Habing, B. (2005). Exploratory Factor Analysis. Erişim linki:https://people.stat.sc.edu/habing/courses/530/EFA2005.pdf Erişim tarihi: 19.02.2022

Hair J. F.,Tatham R. L., Anderson R. E. & Black W., (1998), Multivariate Data Analysis, New York: PrenticeHall.

Hartmann P, & Apaolaza-Ibáñez V. (2009). Green advertising revisited: conditioning virtual natüre experiences. International Journal of Advertising, 28(4):715–39.

Hartmann, P., & Apaolaza-Ibáñez, V. (2012). Consumer attitude and purchase intention toward green energy brands: The roles of psychological benefits and environmental concern. Journal of business Research, 65(9), 1254-1263.

Kalaycı, Ş. (2010), SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Ankara: Asil Yayınları.

Karagöz, Y., Mutlu, H.T., Sağır, S. Ve Celil, M. (2019), Kargo Şirketi Seçimini Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesine Yönelik Ölçek Geliştirilmesi : Sivas Örneği. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt 15, Yıl 15, Sayı 2.

Newell, Stephen J., Ronald E. Goldsmith, and Edgar J. Banzhaf (1998), “The Effect of Misleading Environmental Claims on Consumer Perceptions of Advertisements,” Journal of Marketing Theory and Practice, 6 (2), 48–60.

Nyilasy, Gergely, Harsha Gangadharbatla, and Angela Paladino (2014), “Perceived Greenwashing: The Interactive Effects of Green Advertising and Corporate Environmental Performance on Consumer Reactions,” Journal of Business Ethics, 125 (4), 693–707.

Sekaran, U. (1992), Research Methods For Business, Canada: John Wiley ve Sons, Inc

Schmuck, D., Matthes, J., & Naderer, B. (2018). Misleading Consumers with Green Advertising? An Affect–Reason–Involvement Account of Greenwashing Effects in Environmental Advertising. Journal of Advertising, 47(2), 127-145.

Singal, R., Garg, A., Singla, S., & Bhadal, I. E. T. (2013). Green marketing: challenges and opportunities. International Journal of Innovations in Engineering and Technology, 2(1), 470-474.

Stevens, J. P. (2012). Applied multivariate statistics for the social sciences. Routledge.

Terrachoice (2010). The Sins of Greenwashing Home and Family Edition, Erişim linki: http://faculty.wwu.edu/dunnc3/rprnts.TheSinsofGreenwashing2010.pdf Erişim tarihi: 19.01.2022

Turan, F. (2014). Çevre Dostu Şirketler: Yeşil Göz Boyama mı Çevresel Üretim mi?. Hacettepe Üniversitesi Sosyolojik Araştırmalar E-Dergisi, 17 (Ağustos).

Yücel, M., & Ekmekçiler, Ü. S. (2008). Çevre dostu ürün kavramina bütünsel yaklaşim; temiz üretim sistemi, eko-etiket, yeşil pazarlama. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7(26), 320-333.